Waar tien jaar geleden graslanden enkel uit gras bestonden, zie je de laatste jaren steeds vaker dat vlinderbloemigen zoals witte- en rode klaver worden toegevoegd aan grasmengsels, onder andere als gevolg van het GLB. Ook is er een sterke toename van de teelt van luzerne. Naast regelgeving is ook het financiële voordeel een reden om klavers aan grasland toe te voegen. Wat zijn de financiële voordelen van klavers en vlinderbloemigen in grasland?
Stijging gebruik vlinderbloemigen
De inschatting is dat door de huidige mestwetgeving het gebruik van zowel klavers als luzerne nog verder zal toenemen. Het wegvallen van derogatie zorgt op veel melkveebedrijven voor grote problemen. Steeds minder dierlijke mest mag worden aangewend, wat resulteert in het afvoeren van deze dierlijke mest tegen steeds hogere prijzen. In eerste instantie zit de meeste pijn bij de hoge mestafzetkosten die dit teweeg brengt. Maar helaas snijdt het mes in dit geval aan twee kanten. Om hoge ruwvoeropbrengsten mogelijk te blijven houden wordt de afgevoerde mest en zou moeten worden aangevuld met kunstmest. Echter de gebruiksnormen en soms ook de liquiditeit zitten hier in de weg.
Efficiëntie voor besparing
Zorg voor zo veel mogelijk output met zo min mogelijk input
en werk zo efficiënt mogelijk met de middelen die je hebt. Wat kan je doen om zo efficiënt mogelijk te werken?
- Bemest je perceel nauwkeurig en op het juiste moment.
- Beperk mogelijke veld- en inkuilverliezen
- Voor het voeren is winst te behalen met minder broei en het juiste rantsoen.
Vlinderbloemigen zoals klaver en luzerne hebben juist een efficiëntie van een heel ander niveau. Via een samenwerking met rhizobium bacteriën zijn vlinderbloemigen in staat om stikstof uit de lucht op te nemen en te binden, waardoor het in de bodem en planten beschikbaar komt. Vlinderbloemigen zorgen er dus voor dat gratis extra stikstof (eiwit) de cyclus binnen komt. Dit resulteert in hogere eiwitgehaltes en meer eiwit van eigen land.
Wat kunnen vlinderbloemigen in gras-klaver opbrengen? Een rekenvoorbeeld:
Bij 12 ton droge stof opbrengst per ha en een eiwitgehalte van +/-16% is de stikstof opbrengst zo’n 312 kg N/ha. Wanneer uit dierlijke mest nog 170 kg N/ha aangewend mag worden moet het gat opgevuld worden met kunstmest. Dit komt neer op meer dan 500 kg KAS per ha.
Bij een optimale teelt van gras-klaver wordt als vuistregel gesteld dat maximaal 6 kg stikstof per ha vanuit de lucht gebonden kan worden per procent klaver in het grasland. Bij een aandeel van 20% aan vlinderbloemigen in het veld komt dit neer op 120 kg N/ha.
Hierdoor is nog maar zo’n 81 kg aan KAS per ha nodig. En bespaar je 444 kg KAS/ha.
Bij een KAS-prijs van €30/100 kg binden de vlinderbloemigen zo’n €133/ha stikstof welke gratis in de lucht aanwezig is.
Net zoals de schommelende olie- en gasprijzen, varieert ook de prijs van KAS sterk. Na de extreem hoge prijzen in de jaren 22/23 is de prijs voor KAS nu op een redelijk stabiel niveau, maar de algemene trend van de KAS-prijs gaat wel omhoog.
Bij een prijs van €30/100 kg binden de vlinderbloemigen zo’n €133/ha stikstof welke gratis in de lucht aanwezig is. De jaarlijkse besparing neemt toe bij een hogere kunstmestprijs en is hoger dan de extra kosten van het zaaizaad.
Met vlinderbloemigen vaak een hogere ruwvoeropname
Rode klaver en luzerne hebben vaak een hoger ligninegehalte wat de verteerbaarheid en opname zou kunnen remmen. Maar in de praktijk is dit niet het geval. Luzerne en grasklaver leiden door een hogere passagesnelheid in de pens juist tot een hogere ruwvoeropname van de melkkoe.
Uit Deens onderzoek blijkt ook dat met toevoeging van klaver aan gras de meetmelkproductie verhoogd wordt tot wel 2 liter per koe per dag, terwijl op papier de verteerbaarheid tussen gras en klaver gelijk is.
Samenvattend
Het toevoegen van klavers en andere vlinderbloemigen aan grasland biedt aanzienlijke financiële voordelen door de besparing op kunstmestkosten en het verhogen van de eiwitopbrengst van eigen land. Dit is vooral waardevol onder de huidige mestwetgeving, waar de stijgende kosten van mestafzet en kunstmest de bedrijfsvoering bemoeilijken. Bovendien verbeteren klavers de ruwvoeropname en verhogen ze de melkproductie per koe, wat bijdraagt aan een efficiëntere en kosteneffectieve bedrijfsvoering. De totale besparing op kunstmest kan de extra kosten van zaaizaad ruimschoots compenseren. De teelt van gras-klaver maar ook luzerne vraagt wel om meer kennis en expertise in vergelijking met traditioneel grasland.